Katedra Przemian Środowiska i Geochemii

Podsumowanie projektu HarSval i współpracy polsko-norweskiej

Wraz z końcem lutego zakończyła się realizacja projektu polsko-norweskiego „HarSval (Bilateral initiative aiming at Harmonisation of the Svalbard cooperation)”(kierownik dr Dariusz Ignatiuk z Uniwersytetu Śląskiego, kierownik części na UKW: dr Krystyna Kozioł). W projekcie uczestniczyło łącznie 11 jednostek naukowych z Polski i 14 jednostek naukowych z Norwegii, a przedmiotem działania były badania naukowe o charakterze pilotażowym, mobilność naukowa w postaci staży młodych i doświadczonych naukowców, budowanie Polskiego Repozytorium Danych Polarnych oraz szkolenia i warsztaty. Krótki, bo zaledwie rocznej długości projekt przyniósł liczne nowe możliwości rozwoju dla naukowców z Wydziału Nauk Geograficznych UKW.

W ramach projektu, zespół naukowy z Katedry Przemian Środowiska i Geochemii WNG UKW, pod kierownictwem dr Krystyny Kozioł, włączał się w różne zadania. Członkinie zespołu dr Krystyna Kozioł oraz inż. Wiktoria Zientak realizowały zagadnienia związane z eksperymentem WetSnowEx (kierownik zadania: dr Bartłomiej Luks, Instytut Geofizyki PAN). Eksperyment ten obejmował przemiany fizyczne, chemiczne i mikrobiologiczne podczas topnienia pokrywy śnieżnej w Arktyce. Dr hab. Danuta Szumińska, prof. uczelni, oraz dr Krystyna Kozioł uczestniczyły także w Szkole Hydrologii Polarnej, służącej wymianie wiedzy o procedurach pomiarów hydrologicznych, hydrochemicznych i hydrobiologicznych. Członkowie zespołu z Katedry Przemian Środowiska i Geochemii oraz z Katedry Rewitalizacji Dróg Wodnych WNG UKW brali także udział w mobilności naukowej do Norwegii: dr hab. Danuta Szumińska, prof. uczelni oraz dr Monika Szymańska-Walkiewicz odbyły dwutygodniowe staże naukowe w Tromsø (odpowiednio w Norweskim Instytucie Badań Przyrodniczych (NINA) i na UiT Norweskim Uniwersytecie Arktycznym), natomiast dr Krystyna Kozioł spędziła 4 tygodnie na stażu naukowych na Norweskim Uniwersytecie Nauk o Życiu w Ås k. Oslo. Członkami zespołu byli także dr Mirosław Rurek, uczestniczący w części warsztatowo-szkoleniowej, oraz mgr inż. Małgorzata Szczepańska, która w drodze konkursowej zdobyła dofinansowanie do wyjazdu na konferencję w ramach programu mobilności dla młodych naukowców.

W dniach 20-24 stycznia 2025 r. w Longyearbyen (Spitsbergen) miała miejsce siódma konferencja naukowa Polar Night Week, stanowiąca coroczne podsumowanie działalności naukowej społeczności SIOS (Svalbard Integrated Arctic Earth Observing System). Podczas konferencji zaprezentowano najnowsze wydanie raportu State of Environmental Science (SESS), dotyczącego aktualnego stanu wiedzy na temat środowiska Arktyki. Podczas sesji poświęconej projektowi HarSval podsumowano dotychczasowe efekty badań naukowych i współpracy w nowo utworzonych polsko-norweskich zespołach badawczych, pod hasłem współpracy dla zielonej Europy.

Konferencja Polar Night Week stworzyła uczestnikom doskonałą okazję do zaprezentowania wyników badań pilotażowych przeprowadzonych w ramach projektu HarSval oraz wymiany doświadczeń  podczas licznych wykładów, paneli dyskusyjnych, warsztatów oraz sesji plakatowej, na której znalazły się również prace reprezentujące Wydział Nauk Geograficznych:

  • „Potential polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) remobilisation into a Great Arctic River from thawing permafrost” – D. Szumińska, K. Kozioł, M. Szopińska, F. Pawlak, J. Jóźwik, Ż. Polkowska;
  • „Satellite-Based Insights into Water Quality in Permafrost-Affected Arctic Regions” 
    Szczepańska, D. Szumińska, S. Czapiewski, K. Ostapowicz;
  • „Variability of organic carbon and nitrogen concentrations in the snow cover of a non-glaciated catchment in Svalbard” – W. Zientak, K. Kozioł, K. Tomaszewski, A. Nawrot, H. Pielas, B. Luks;
  • „Tracing the environmental impact of research activity through investigation of PAHs and PCBs
    in the snow cover surrounding the Polish Polar Station Hornsund”
     – J. Jóźwik, K. Kozioł,
    Marć, C. Larose, S. Lehmann-Konera, L. Czerwińska, W. Zientak, B. Feist, B. Luks, Ż. Polkowska.

Obecnie trwa raportowanie z projektu, a polska aktywność w jego ramach będzie przedmiotem prezentacji w grupach roboczych podczas nadchodzącej konferencji Arctic Science Summit Week 2025 w Boulder (Colorado, USA). Natomiast wiedza i doświadczenie w nim zdobyte z pewnością zostaną z naszymi pracownikami i studentkami na dłużej, a rozpoczęta współpraca polsko-norweska będzie z pewnością kontynuowana.

Działania zostały sfinansowane ze środków Funduszy norweskich i EOG na lata 2014 – 2021, predefiniowana inicjatywa dwustronna nr: 2023/43/7/ST10/00001